Ouder zijn op de afdeling
Eerste keer op de NICU
Welkom op onze NICU.
Het kan schrikken zijn om te horen dat je kind prematuur of ziek wordt geboren. De situatie is nu waarschijnlijk heel anders dan dat de verwachtingen die je had over je zwangerschap en de bevalling. Het kan ook zo zijn dat tijdens de zwangerschap al een prenatale diagnose gehad waaruit bleek dat je kind zal worden geboren en dan neonatale zorg nodig zou hebben. De eerste keer op de NICU wordt door elke ouder op een andere manier ervaren en kan bij iedere ouder andere emoties oproepen. In het algemeen ervaren ouders momenten van onzekerheid, angst en ongemak. In sommige gevallen kan het zo zijn dat je hierop reageert door veel vragen te stellen of juist door helemaal geen vragen te stellen. Ook kan het zo zijn dat je in shock bent en hierdoor alle emoties blokkeert of het tegenovergestelde, dat je emoties juist heftiger aanwezig zijn. Voor elke persoon is de manier van reageren op een situatie anders. Coping is een term die wordt gebruikt om de manier die je gebruikt om te reageren op een stressvolle situatie te omschrijven. Er zijn verschillende manieren van coping, zoals actieve coping (problemen oplossen) of passieve coping (kritiek op jezelf hebben). Het is de taak van ons team op de NICU om bij te dragen aan de ontwikkeling en het zelfvertrouwen van jouw familie in deze nieuwe situatie.
Family Integrated Care (FICare)
De opname op de afdeling neonatologie is een ingrijpende gebeurtenis voor jou als ouder. Veel ouders ervaren deze tijd in het ziekenhuis als een emotionele achtbaan met gevoelens van vreugde, verdriet, onmacht en onzekerheid. De taak van de zorgverleners is om ouders mentaal te ondersteunen en zo goed mogelijk te begeleiden.
Family Integrated Care (FICare) is een model van zorg, waarin ouders gelijkwaardige partners in de zorg zijn op een neonatologie afdeling, en wordt vaak gezien als een vervolgstap op Family Centered Care (FCC). FICare komt oorspronkelijk uit Canada en wordt in Nederland op verschillende neonatologie afdelingen toegepast.
Het belang van ouders in het zorgteam is enorm. Uit wetenschappelijk onderzoek weten we dat betrokkenheid van ouders in de zorg voor hun kind ervoor zorgt dat baby’s beter groeien. Ook ervaren ouders hierdoor minder stress en angstgevoelens. Het zelfvertrouwen van ouders in de zorg voor hun baby wordt groter, ook wanneer ze na de ziekenhuisopname thuis zijn.
Met FICare word je als ouder al vanaf het begin af aan aangemoedigd om zo veel mogelijk van de verzorging van je baby zelf te doen. Bij een vroeggeboorte kan je eerste reactie vaak zijn dat je je angstig en onzeker voelt. Deze gedachten zijn heel normaal. Het is daarom belangrijk dat verpleegkundigen jou coachen en ondersteunen zodat jij zo veel mogelijk voor je baby kan zorgen. Zo helpen we je om zelfvertrouwen te krijgen en je baby steeds beter te leren kennen. Naarmate je kind sterker wordt, is het steeds belangrijker dat jij je een volwaardig teamlid voelt in de zorg voor je kind. Jouw rol als ouder is onmisbaar. Ook al doen de verpleegkundigen en artsen de medische handelingen, jij bent een unieke expert op het gebied van je eigen kind. Soms zul jij als eerste zien dat het beter of minder goed gaat met je kind. Zeg dat vooral tegen de professionals.
Het zorgmodel FICare bestaat uit 4 onderdelen die nauw met elkaar verbonden zijn:
1. Onderwijs aan ouders
Om bijvoorbeeld actief deel te nemen aan de zorg van je baby heb je kennis nodig over o.a. de conditie van je kind. Onderwijs en coaching van ouders door zorgpersoneel helpt je hierbij en zorgt tegelijk voor een goede samenwerking met de zorgverleners. Ook zijn er ouderbijeenkomsten waarin verschillende onderwerpen aan bod komen, zoals ondersteuning in de dagelijkse zorg, leren drinken en de ontwikkeling van een te vroeg geboren kind. Vraag aan de verpleegkundige wanneer deze bijeenkomsten plaatsvinden op de afdeling waar je kind is opgenomen.
2. Onderwijs aan zorgpersoneel
Zorgverleners moeten goed getraind worden in hun rol als coach. Hiervoor zijn speciale programma’s beschikbaar.
3. Psychosociale ondersteuning van ouders
Omdat je als ouder de opname van je kind als stressvol kunt ervaren, is psychosociale ondersteuning vaak gewenst. Dit kan door de psycholoog en/of maatschappelijk werker, maar ook door contact met ouders die zelf een kind op de neonatologie afdeling hebben gehad. Je kunt met hen in contact komen via de patiëntenvereniging Care4Neo, of door ouderbijeenkomsten op de afdeling.
4. Patiëntvriendelijke afdeling en cultuur
De afdelingssetting en de cultuur moeten goed ingericht zijn om je als ouder geen toeschouwer te voelen, maar écht ouder. Je bent als ouder 24 uur per dag welkom en er is voldoende mogelijkheid om te buidelen en te kolven.
Samen visite
Om je als ouder goed in je ouderrol te kunnen ondersteunen is een goede communicatie erg belangrijk. Bij FICare doen ouders mee aan de visite. In deze visite kun je aangeven hoe je zelf vindt dat het met je baby gaat en kun je vragen stellen. Je wordt meegenomen in de beslissingen van de behandeling van je kind. Zie ook het artikel “Visite”. Naast de aanwezigheid bij de visite is er ook een wekelijks oudergesprek waarin ook nog andere dingen aan bod kunnen komen zoals sociale problemen. Vaak heb je als ouder ook een vaste verpleegkundige die je tijdens de hele opname ondersteunt.
Meer informatie:
Hieronder vind je links naar enkele filmpjes waarin collega’s uit Canada vertellen over FICare (de filmpjes zijn in het Engels):
Family Centred Care (FCC)
Family Centred Care, oftewel gezinsgerichte zorg, betekent dat de ouders centraal staan in de zorgverlening.
Family Centred Care heeft de volgende principes:
De ouders werken samen met de zorgverleners om gezamenlijk beslissingen te nemen over de behandeling en de zorg van hun kind. Zo geeft FCC meer zelfvertrouwen aan ouders en zijn ouders beter voorbereid om naar huis te gaan.
Eén van de andere kenmerken van Family Centred Care op de afdeling neonatologie is dat moeder en kind na de bevalling niet worden gescheiden (ook als een van de twee extra zorg nodig heeft). Moeder en kind verblijven samen met de partner in een suite en worden alleen (tijdelijk) van elkaar gescheiden als dit medisch noodzakelijk is. De partner is 24/7 welkom en mag blijven overnachten op de suite. Sommige neonatologie afdelingen hebben geen suites maar een zaalafdeling. Op een zaalafdeling zijn ouders altijd welkom, maar kunnen ouders niet blijven slapen.
Family Centred Rounds (FCR)
In Family Centred Rounds (FCR) nemen ouders deel aan de visite samen met de verpleegkundigen en artsen (Zie ook het artikel “Visite”). Als ouder hoor je de ontwikkelingen in de conditie van je kind en kan je direct vragen stellen. Je kan zelf waardevolle informatie over je baby delen. Dit kan bijvoorbeeld het ‘algehele welzijn’ van je kind omvatten (bijvoorbeeld: ‘mijn kind voelt zich goed vandaag’) maar ook medische informatie (bijvoorbeeld: ‘hij heeft de afgelopen 24 uur minder incidenten gehad, de ademhaling is soms oppervlakkig, hij accepteerde de voedingen goed, of hij werd zelf wakker voor voeding”).
Om je als ouder de ruimte te geven om je onvervangbare rol in te nemen tijdens de visite, en actief deel te nemen aan gezamenlijke beslissingen, krijg je vooraf uitleg van de verpleegkundige zodat je weet wat ervan je verwacht wordt. Je kunt dan ook samen alvast voorbereiden wat je wil vragen, of hoe je het vindt gaan met je kind. Als je niet in staat bent om aanwezig te zijn, is er een mogelijkheid om digitaal aanwezig te zijn en de visite op afstand bij te wonen. Jullie zullen als ouder ook groeien in deze rol bij de visite. Vraag informatie hierover aan de verpleegkundige.
Overzicht van FICare training voor ouders
Dit hoofdstuk bevat een overzicht van de FICare training voor ouders. De oefeningen die je kan gaan doen hangen af van de leeftijd, groei en gezondheidsstatus van je baby. Ook het leerproces dat je doormaakt als ouder op het gebied van verzorging van je baby heeft invloed op de oefeningen die je kunt doen. Het trainingsmateriaal is ingedeeld op zwangerschapsduur. De verpleegkundigen houden hun verantwoordelijkheid in de zorg, maar zullen je ook bijstaan en helpen met jouw rol als verzorger. Hiervoor moet er een goede relatie van samenwerking en vertrouwen ontstaan tussen de verpleegkundige en de ouder.
Postconceptionele leeftijd van minder dan 26 weken
Verzorgingsmogelijkheden
Wij vinden hechting door middel van huid op huid contact erg belangrijk. Wij moedigen dit dan ook aan als de gezondheid van je baby het toelaat. Kijk hoe het met je baby gaat: Is hij/zij wakker en alert of is hij/zij aan het slapen? Als je baby aan het slapen is kan je zorgen dat hij/zij comfortabel is. Dit kan door het licht te dempen en rekening houden met geluid en vochtigheid. Ook het vasthouden van je baby en praten tegen je baby kan hierbij helpen. Als je baby aan het trillen is, niezen is of een veranderde ademhaling heeft kan dit erop wijzen dat hij/zij zich niet op zijn/haar gemak voelt. Op zo’n moment is het verstandig om rustig aan te doen en je baby weer tot rust te brengen, bovenstaande handelingen kunnen hierbij helpen. De verpleegkundige zal hier ook bij helpen.
Postconceptionele leeftijd tussen de 27 en 30 weken
Wij moedigen dit dan ook aan als de gezondheid van je baby het toelaat. Ook oogcontact tussen ouder en kind is belangrijk voor stimulatie van de zintuigen.
Kijk of je baby wakker is of aan het slapen. Als hij/zij aan het slapen is, in welk stadium van slaap is hij/zij dan?
NB of postconceptionele leeftijd tussen 31 en 35 weken
Zorgmogelijkheden
Wij vinden hechting door middel van huid op huid contact erg belangrijk bij kangaroo care. Wij moedigen dit dan ook aan als de gezondheid van je baby het toelaat. Kijk hoe het met je baby gaat: Is hij/zij aan het slapen of is hij/zij wakker? Als je baby aan het slapen is, in welk stadium van de slaap is hij/zij? Maak contact met je baby als hij/zij wakker is.
Samen Zorgen
Wij streven ernaar om je zo snel mogelijk te betrekken bij de verzorging van je baby. Uiteraard word je door ons begeleid. Meer hierover kun je lezen in het artikel “Family Integrated Care (FICare)” en “Ontwikkelingsgerichte zorg (NIDCAP)”. Het is normaal dat je dit nog spannend vindt, zeker als je baby nog klein is. Wij beginnen stap voor stap en je geeft zelf aan wat je prettig vindt. Je kunt je baby altijd ondersteunen tijdens de verzorging, zeker prematuren ervaren dit als prettig.
Ons streven is om een zieke/te vroeg geboren pasgeborene met twee personen te verzorgen, liefst met ouders. Dit lukt echter niet altijd. Eén persoon verzorgt je baby, de tweede persoon ondersteunt je baby. De ondersteuning doe je met een vlakke hand. Streef naar een gebogen houding van je baby, waarbij de handen van je baby bij de mond gehouden kunnen worden. Dim het licht als dit mogelijk is of scherm de ogen met een hand of met een doekje af voor het felle licht. Bij tekenen van stress pauzeer je de handeling waar mogelijk en geef je je baby begrenzing met je handen.
Probeer altijd contact te houden met je baby en vermijd het onverwachts loslaten. Het is handig om vóór de verzorging de spullen die je nodig hebt alvast klaar te leggen. Probeer niets op de couveuse te leggen.
