Familie stress en angst
Zelfherkenning van angst en depressie
Ziekte heeft een grote impact op een hele familie en wanneer deze ziekte een baby betreft is het logisch dat dit bij ouders gevoelens van verdriet en angst oproept. De duur en de intensiteit van deze gevoelens kunnen inzicht bieden of professionele hulp nodig kan zijn.
Verdriet en depressie zijn belangrijk om van elkaar te onderscheiden. Waar verdriet een logische en adequate emotie is, is depressie een aandoening die professionele hulp behoeft.
Het is belangrijk om te weten dat iedereen eigen copingsmechanismen heeft (manieren om met een situatie om te gaan). Deze zijn afhankelijk van iemands persoonlijkheid. Het is dus logisch dat jij en je partner anders op een situatie reageren.
Daarbij is het van belang dat jij en je partner bespreken hoe je met een situatie omgaat en wat je daarvoor van de ander nodig hebt. Probeer het copingsmechanisme van de ander te accepteren en help elkaar op die manier door moeilijke situaties heen. Zo word je samen een goed team.
Hulp bij het verminderen van stress
Copingsmechanismen zijn manieren om met situaties zoals stress om te gaan. Hierop reageer je met bepaalde gedachten, emotie en gedrag om er voor te zorgen dat je om kan gaan met dagelijkse bezigheden en conflicten, zowel innerlijk als in de rest van je omgeving. Het zijn mechanismen die je door schijnbaar onmogelijke situaties kunnen helpen, zoals de pijn van angst of verlies die de kwaliteit van je leven beperken. Er zijn verschillende copingsmechanismen die kunnen helpen:
Een aantal handvatten van het verminderen van stress:
Communicatie, empathie en vertrouwen tussen medisch team en familie
Het ziekenhuis is voor velen een vaak onbekend terrein waar je je als ouders eenzaam kunt voelen. Je maakt je zorgen om je baby en bent onzeker over de situatie. Het is belangrijk om een goede band te hebben met het medische team van je baby. Met name communicatie en vertrouwen zijn hierin belangrijk. Als deze relatie niet goed is kunnen er problemen ontstaan, bijvoorbeeld fouten bij het toedienen van medicatie of problemen met medicatie inname.
Ouders hebben een grote en actieve rol hebben in de zorg van hun kind, in nauwe samenwerking met het medische team, en kunnen hiermee bijdragen in het verminderen van de opnameduur, veiligheid en het verbeteren van de kwaliteit van leven van hun kind.
Over communicatie gesproken, het medische team is het eerste aanspreekpunt voor ouders. Professionals geven informatie, zullen proberen zorgen en twijfels weg te nemen en geven advies en begeleiding tijdens het verzorgen van de baby. Het is tijdens het verzorgen van je baby altijd mogelijk om vragen te stellen en je zorgen te uiten.
Daarnaast is het belangrijk om als koppel ook goed met elkaar te blijven communiceren. Stel de vragen, zorgen en twijfels die jullie hebben samen en voorkom hiermee misverstanden of discussies als koppel. Hierdoor behoudt je ook een positieve manier van communiceren met het medische team.
Empathie is ook een belangrijk deel van goede communicatie. Als je empathie hebt voor een ander, herken je jezelf in de ander. Als er empathie is tussen het gezin en het medische team, vergroot de tevredenheid en het begrijpen van de behandeling. Ook de communicatie gaat hierdoor vooruit en de emotionele ongemakkelijkheid wordt juist verminderd. Al deze veranderingen samen zorgen voor een verhoogde kwaliteit van leven voor de baby en zijn/haar gezin. Een goede empathische band tussen ouders en het zorgpersoneel zorgt er daarnaast voor dat je als ouders je baby beter kan leren kennen, leren waar je baby rustig van wordt en waarmee je je baby kan helpen. Dingen die je leert kunnen dan, in samenwerking met het medische team, in de praktijk worden gebracht. Deze samenwerking verloopt het beste als er wederzijds vertrouwen is tussen de ouders en het medische team van de baby.
Vertrouwen hebben in het medische team zorgt ervoor dat je alle twijfels en zorgen met het medische team durft te bespreken. Dit betekent ook dat er begrip is voor de situatie. Elke casus is uniek en de artsen, in overleg met de ouders, weten vaak het beste welke behandeling het best bij een baby past.
Familiebezoek en het betrekken van broers en zussen
De opname van je baby op de NICU is een inbreuk op je normale leven als familie. Het is een stressvolle tijd, zowel voor je kind als de hele familie, en vraagt daarom om extra aandacht en ondersteuning van je omgeving.
Grootouders spelen vaak een belangrijke rol in een familie en kunnen in afwezigheid van ouders helpen om de structuur in het leven van broers en/of zussen te behouden. Dit is voor elke familie natuurlijk anders en het is aan ouders zelf om te kijken of en hoe ze familie willen vragen in ondersteuning in zorg voor hun andere kind(eren).
Het is belangrijk om broer en zussen uit te leggen waarom ouders bijvoorbeeld langere tijd niet thuis zijn en waarom bepaalde emoties misschien een grotere rol spelen in hun leven.
Hoe vaak er bezoek komt in het ziekenhuis hangt af van persoonlijke factoren maar ook van hoe dat ik het ziekenhuis geregeld wordt. Elke familie is anders en heeft andere behoeften in hoe vaak er bezoek is. Het is belangrijk dat bezoek altijd vrijwillig is en niet verplicht.
Het zijn de ouders die beslissen over degenen die de informatie ontvangen en in welke mate.
Er zijn een aantal belangrijke aspecten waarmee u rekening kunt, wanneer u uw naasten informeert:
- Kies met wie jij je op je gemak voelt om informatie te delen. Onthoud dat je geen informatie hoeft te geven waarvan je niet wil dat een ander het weet.
- Bespreek samen met je partner wat je wil bespreken en hoeveel je hiervan wil delen.
- Het is goed om je naasten eraan te herinneren dat je verwacht dat ze vertrouwelijk omgaan met de informatie die je hen geeft.
Het betrekken van broers, zussen en andere naasten zorgt ervoor dat de menselijke kant van de zorg niet onderbelicht raakt. Dit draagt eraan bij dat ouders minder stress ervaren.
De opname ervaren als partner
Complicaties tijdens de zwangerschap zijn niet alleen schrikken voor de moeder. Ook voor een partner is het heftig als er complicaties in de zwangerschap zijn geweest en/of er een opname op de neonatologie afdeling volgt. Mogelijk zijn de moeder van je kind en je baby beiden heel erg ziek. Dit kan een grote druk op jou als partner leggen. Je bent waarschijnlijk veel aanwezig in het ziekenhuis, en hebt er vaak nog werkverplichtingen naast. Daarnaast moet je misschien thuis ook van alles regelen, zeker als jullie al één of meer kinderen hebben. Het is belangrijk om samen te praten over alles wat er gebeurt. Geef elkaar de ruimte om alles te verwerken, en besef dat jullie misschien op een andere manier met de spanning of onzekerheid omgaan. Jullie hebben elkaar juist nu hard nodig. Weet dat er in het ziekenhuis ook professionele hulp aanwezig is om jullie hierbij te helpen. Twijfel niet om bij de verpleegkundige of arts te vragen wat de mogelijkheden zijn. Onthoud: om hulp vragen betekent vooral dat jullie allebei het beste voor jullie kind willen.
Partners krijgen na de geboorte van hun kind een week volledig doorbetaald geboorteverlof. Je kunt dat verlof meteen opnemen, maar dat mag ook in de eerste vier weken na de bevalling. Ook regelt deze wet dat partners in het eerste half jaar na de geboorte van de baby nog eens vijf weken extra geboorteverlof kunnen opnemen. In die periode heb je recht op een uitkering ter hoogte van 70% van het loon. Als je kind meerdere weken in het ziekenhuis ligt is dit verlof natuurlijk niet genoeg. Er is dan nog de mogelijkheid om zorgverlof aan te vragen. Meer informatie over verlofzaken vind je op de website van de Rijksoverheid.
Psychische effecten van de opname
Het kan zijn dat je je zwangerschap, bevalling en/of de weken erna als heel heftig hebt ervaren. Er is veel gebeurd en het kan heel spannend geweest zijn. Ook voor de partners. Sommige moeders (en/of partners) hebben gedacht dat hun kind dood zou gaan of dat zij het zelf niet zouden overleven. Het helpt om hier veel over te praten. Lukt dit niet, heb je bijvoorbeeld nachtmerries over de bevalling of herbelevingen, bespreek dit dan met je (huis)arts. Deze klachten kunnen namelijk passen bij posttraumatische stress, en hier zijn goede behandelingen voor!
Sommige vrouwen krijgen een postpartumdepressie. Klachten die hierbij horen zijn vermoeidheid, nergens zin in hebben, sombere gedachten en huilen zonder oorzaak. Maar soms ook willen dat de baby er niet meer is. Je hoeft je hier niet voor te schamen, dit zijn reacties en gedachten die vaak voorkomen na een heftige bevalling of een heftige periode na geboorte. Nu is iedere jonge ouder wel eens vermoeid en heeft weinig energie. Maar als dit (bijna) iedere dag zo is, is het goed om dit met de (huis)arts te bespreken.
Het is lastig om te bedenken wat de beste manier is om in deze lange, spanningsvolle tijd overeind te blijven. Probeer te bedenken wat je in eerdere periodes van tegenslag heeft geholpen. Voor de ene ouder is dat sporten, voor de andere een wandeling maken met een vriendin, voor weer een ander een avond films kijken. Ook een ochtend thuis opruimen kan je soms helpen om wat meer tot rust te komen. Bespreek samen wat jouw manieren kunnen zijn en maak daar af en toe tijd voor. Als je kind thuiskomt uit het ziekenhuis heb je ook nog een vermoeiende periode voor de boeg waarin je overeind moet blijven.
Conflictoplossing
Een conflict is een situatie waarin er een meningsverschil is tussen twee of meer mensen, veroorzaakt door een verschil in percepties, interpretaties en gevoelens van de individu. Belangrijk is om een conflict niet als een probleem te zien, maar juist als iets waardevols.
Er zijn nooit twee identieke conflicten, omdat een conflict het gevolg is van verschillende omgevingsfactoren. In het ziekenhuis kan bijvoorbeeld door een verschil in perceptie miscommunicatie ontstaan wat weer kan leiden tot negatieve gevoelens. Het is essentieel om de oorzaak en signalen van conflict te identificeren en deze op te lossen.
Een opname van een kind is een stressvolle periode voor alle gezinsleden, er verandert namelijk veel. De manier waarop stress wordt geuit zal ook onderling verschillen. Tijdens opname zal de familie behoefte hebben aan emotionele steun, begeleiding en informatievoorziening, evenals respect en begrip voor deze stressvolle en emotionele periode.
Het is van belang om te streven naar een goede relatie tussen familie en zorgprofessionals. Zo kan een zorgprofessional bijvoorbeeld bepaalde signalen van conflict vroegtijdig herkennen en hiermee een conflict voorkomen. Door het herkennen van ongemak en ontevredenheid bij familie en dit te benoemen kan een zorgprofessional een conflict verhelpen.
Een moeder van wie de baby op de NICU opgenomen is belt met de verpleegkundige. Ze zegt dat ze vijf minuten later is voor het voedingsmoment van haar kind. Ze vraagt de verpleegkundige om te wachten, omdat ze graag zelf de fles wil geven. De moeder komt gehaast aan op de afdeling en heeft gerend om niet nog later te zijn. Wanneer ze kijkt bij haar baby wordt haar vertel dat de baby haar flesje al heeft gekregen. De moeder is gefrustreerd omdat ze voor niets zo heeft gehaast, en boos omdat zonder waarschuwing het flesje al is gegeven.
Ze vraagt de verpleegkundige waarom het flesje al is gegeven en die legt uit dat de baby aan het huilen was omdat ze honger had. Daarom had ze het flesje al gegeven.
De moeder, van slag omdat er geen rekening met haar werd gehouden en omdat ze niet de mogelijkheid heeft gekregen om zelf het flesje te geven, klaagt bij de verpleegkundige (‘’Ik vind het slecht dat niemand op mij heeft gewacht, terwijl ik het van tevoren heb aangegeven’’). De verpleegkundige, empathisch en begripvol, laat aan de moeder merken dat ze begrijpt waarom ze van slag is (‘’Ik begrijp dat je je best hebt gedaan en hier rennend aan kwam. Ik begrijp de frustratie dat je niet zelf het flesje hebt kunnen geven. Ik weet dat dat een speciale tijd is voor ouders op de NICU’’) en legt uit dat het haar intentie was de baby gerust te stellen (‘’We hebben het flesje alvast gegeven ter geruststelling van je baby en zodat ze niet meer huilde’’). Tenslotte moedigt de verpleegkundige aan om die dag op andere momenten deel uit te maken van de zorg voor haar baby.
